کھیڈ الیکشن دی اتے آئینی، معاشی تے سیاسی پواڑے

 

کھیڈ الیکشن دی  اتے  آئینی، معاشی تے سیاسی پواڑے

عامر ریاض

 دو اپریل  2022 تک عمرانی سرکار الیکشن نہیں کروانا  چاہندی سی اتے اوس توں بعد پی ڈی ایم سرکار وی ایہو کر رہی ہے کہ دوناں واری مسلہ اک ہی سی کہ کرونا تے   نیٹو گھٹ یوکرینی جنگ بعد دنیا وچ ودھ رہی معاشی سونامی تے سب دی نظر سی جس پاروں پاکستان جہیے ملکاں نوں اوکھے فیصلے کرنے سن کہ جس بعد الیکشن وچ جانا سوکھا نہیں۔ایہہ گل اپنی تھاں پردھان  حقیقت کہ جولائی 2017 تیک ملک دے سارے معاشی اعشاریے چنگے سن ، کاروبار اگے ودھ رہے سن  اتے عالمی تے علاقائی پدر تے بھارت وچ نریندر بھائی دمودر داس مودی اتے امریکہ وچ ڈونلڈ ٹرمپ ورگیاں عفریتاں آ چکیاں سن۔ جولائی 2017 توں پہلاں کئی چنگی خبراں وی سن کہ جس وچ سی پیک  اک وڈی معاشی تے سیاسی چھال سی، ایران اک پردھان ایٹمی معاہدے پاروں  عالم تنہائیاں توں نکل وی رہیا سی تے چینی روسی اتحاد ایس سی او وچ شامل ہون دی درخاست دی چکیا سی اتے پاکستان تے بھارت اوس ایس سی او دے پکے ممبر بن چکے سن۔ ملک وچ 2013 دا سال تاں مارے اہمیتاں والا سی کیونجے پاکستان وچ پہلی وار جمہوری تے انتخابی عمل نال اک حکومت گئی سی تے دوجی چل رہی سی۔ایہو نہیں سگوں پاکستان یمنی قرارداد پاروں سعودی یمنی جنگ توں بچدے ہوئے اپنی فوج نوں وی فرقہ وارانہ ونڈ توں بچایا سی۔ پر ایہہ سب ، کجھ عالمی تے مقامی لابیاں نوں پسند نہ سی  کہ جس دا بالن پاکستان تے جمہوریت نوں بنایا گیا۔ 2018 دی چوناں راہیں جو  کھچڑی بنائی گئی اوس دھاندل وچوں عمرانی سرکار برآمد ہوئی تے ترے سال تے 7 مہنیے ایہہ کھیڈ انہاں ہی چلایا جنہاں عمران خان نوں اقتداری کیتا سی۔ ایس 43 مہنیاں دی عمرانی سرکار دے دوران اک پاسے ایف اے ٹی ایف دی تلوار لٹکدی رہی دوجے پاسے 5 اگست 2019 نوں کشمیر وچ مودی گردی ہوئی تے ترجے پاسے اگست 2021 وچ طالبان نوں دوحہ مذاکرات راہیں امریکی ہشیاریاں نال کابل وچ مڑ اقتداری کیتا گیا۔ 2020 وچ کرونا کرونا ہویا کہ جس پاروں اشرافیہ تے امیر ملکاں نوں تے کجھ نہ ہویا سگوں مڈل تے لوئر کلاس تے پاکستان ورگے ملک ہور تھلے گئے۔ ایس سارے ملبے دی گڑھتی نال جمی پی ڈی ایم سرکار گیارہ اپریل 2022 توں ہتھ پیر مار رہی ہے۔ دو وار تحریک چلاون وچ ناکام ہویا عمران خان ہن پنجاب تے خیبرپختونخوا دی اسمبلیاں توڑ چکیا ہے پر الیکشن ہون دا کوئی اتا پتہ نہیں۔اپریل بعد آئی حکومت نے ایف اے ٹی ایف وچوں تے ملک نوں کڈیا ہے پر دوجے پاسے  آئی ایم ایف سر تے  کھلتا ہے۔ پر ہن نالوں نال آئینی سوال وی سامنے ہے کہ ملک وچ  کنج دو صوبیاں وچ وکھرے الیکشن کروائے جاون؟ نگران حکومتاں تے دونوں صوبیاں وچ بن گیاں جے پر جے ایہہ اپریل2023 وچ الیکشن کروندے جے تے پھیر ایہہ دو اسمبلیاں 2028 تیک بنن گیاں۔جداں ایس سال دے اخیر تیک  عام چوناں ہون گیا تے 70 فیصد ملک وچ نگران حکومتاں نہیں بنن گیاں۔حکومتاں کسے وی پارٹی والے بناون  پھیر الیکشن کمیشن کنج آزاد الیکشن کروائے گا؟جداں دو صوبیاں وچ کسی اک یا دو پارٹیاں دی پکی سرکاراں ہون گیاں تے دو صوبیاں تے  مرکز وچ نگران سرکاراں۔ چیتے رہے کہ پاکستان بنن بعد لیاقت علی سرکار نے قومی پدر تے آئین نہ بناون بعد صوبیاں وچ الیکشن کروائے سن جس نال پاکستان وچ پواڑے ودھے سن۔ 1970 توں اج تیک پاکستان وچ قومی تے صوبائی چوناں  چند دناں دے فرق نال ہمیش اکٹھیاں ہوئیاں۔ ایہہ درست ہے کہ کئی جمہوری اتے فیڈرل  ملکاں وچ قومی تے صوبائی چوناں وکھریاں وکھریاں ہوندیاں جے اتے اوس دی پردھان مثالاں امریکہ تے بھارت ہے پر امریکہ وچ 50 اتے بھارت وچ 28 صوبے جے۔ پاکستان وچ تے چار صوبے جے تے 70  فیصدی پاکستان   پنجاب تے خیبرپختونخوا وچ رہندا ہے۔ آئین کہندا ہے کہ جس صوبائی یا قومی اسمبلی نوں  توڑیا جائے اوس وچ 90 دناں وچ الیکشن کروانے پیندے جے۔ 18ویں ترمیم وی آئین دا حصہ ہے جو نگران سیٹ اپ توں بغیر الیکشن کروان نوں ڈکدی ہے۔سونے تے سہاگہ اینج چڑھیا ہے کہ اپوزیشن لیڈر عمران خان پنجاب دی نگران سرکار تے الیکشن کمیشن دوناں توں تنگ ہے۔ ایہہ وی پکے گل کہ اوہ فوری طور تے پورے ملک وچ چوناں لئی پریشر ودھا رہیا ہے تے اسمبلیاں توڑنا ایس پریشر دا ہی ہشیار بوتھا ہے۔ جے اوس نوں دو صوبیاں وچ چوناں لڑنیاں پیاں تے ایہہ اوس لئی گھاٹے دا سودا ہو سی۔ قومی اسمبلی دی چوناں مارچ وچ ہون گیا کہ ایہہ وی اک وڈا امتحان ہے۔ ہن دو پاسی کھڑچ کنڈل ہے تے کھیڈ الیکشن دی ایس نوں پخا رہی ہے۔ عمران خان نوں کئی قسم دے کیساں دا سامنا ہے کہ دھی لکاون دا کیس اوس دی اخلاقی اتے ممنوعہ فارن فنڈنگ کیس اوس دی معاشی ٹنڈ کر رہیا ہے۔ اوس نوں ایہہ پک ہے کہ شہباز گل، سواتی، فواد چوہدری تے شیخ رشید دے کیس تے نرے ٹریلر جے تے وڈی فلم اوس تے ہی چلنی ہے۔ ہن جیل بھرو لہر دا اعلان وی کر دتا ہے کہ جس دی تریخ دین نوں ہلے اوہ   تیار نہیں کہ ایہہ مہاتما گاندھی والا عدم تعاون اوہی ہے جو پردھاناں نوں بلیک میل کرن دا پرانا آہر ہے کہ  پہلی جنگ وچ بھرتیاں دیں والے مہاتما عدم تعاون دا چولا اوس دن پایا سی جداں اوہ انگریزاں باقی کالونیاں یعنی آسٹریلیا، نیوزی لینڈ ، کینیڈاتے جنوبی افریقہ  نوں ڈومینین سٹیٹس دے دتا سی پر برٹش انڈیا نوں انکار کر دتا سی۔گاندھی ہوری جو دو وار میڈل پہلی لام وچ لے چکے سن نے سلطنت تے وعدہ خلافی دا الزام لاندے  خلافت تے عدم تعاون چکی سی جس دا انجام دو سال وچ چورا چوری وچ سب ویکھیا۔ کانگرس دو دھڑیاں وچ ونڈی گئی سی تے مہاتما اکلا رہ گیا سی۔ عمران خان نوں سب ویکھنا ہے کیونجے ہن سب  متا پک چکیا ہے بس ڈوئی پھیرنی رہ گئی ہے۔