Thursday, December 26, 2024

Twists, Tricks and Kabul games: A review of William Dalrymple book

 



Great Game & revival of Land Trade Routes
Published in Pakistan Today 21st April 2013
Aamir Riaz

Twists, Tricks and Kabul games: A review of William Dalrymple's book

مہاراجہ رنجیت سنگھ ترے وار برٹش فوجاں نوں اپنی تھاواں توں لنگ کے کابل قندہار قبضے لئی راہ دین توں 1809، 1826 تے 1837 انکار کیتا، دوست محمد خان نے وی زار روس نوں  اپنی تھاں توں فوجاں پنجاب تے قبضے لئی لنگھان نہ دتیاں۔
شجاع نوں اوس دے پختون بھراواں پہلے اٹک تے پھیر کشمیر وچ قید کیتا تے  اوس نو مہاراجہ ہی چھڈوایا سی پر شجاع  دوڑ کے انگریزی ٹٹو بنیا ۔1837 وچ شجاع نوں اقتداری کرن دا انگریز پوگرام بنایا مگر پنجاب انکار کر دتا تے سندھ بلوچستان دے قبائل انگریز دے پراجیکٹ دا حصہ بنے۔1839 وچ شجاع نوں اقتداردوایا تے دوست محمد خان پہلے پنجاب پھیر انگریزاں کول پناہی ہویا۔ اپریل 1842 وچ شجاع قتل ہویا تے دوست محمد خان دو سال لہور تےپنڈی رہیا تے پنجاب دی مدد نال دوبارہ 1844 دی گرمیاں وچ کابل دا بادشاہ بنیا۔پر ایہہ گلاں نہ ڈال ریمپل لکھنیاں جے نہ پختون قوم پرستاں نوں وارے وچ جے۔
ایہہ تبصرہ تے میں اپریل 2013 وچ لکھیا سیپر اج جداں ایس نوں بلاگ تے چڑھا رہیا ہاں تے ترے سال توں کابل تے افغان طالبان امریکہ دے کروائے دوحہ معاہدے پاروں اقتداری ہو چکے جے۔دیل دمپل ہوراں  کرذئی تے شجاع نوں ہشیاری نال ملایا سی جو کوئی جوڑ نہیں بندا۔ پر ڈیل رمپل شجاع دے اقتداری ہون مگر پنجاب دی سپورٹ نہ ہون بارے کجھ نہ لکھیا اتے نہ ایہہ دسیا کہ شجاع دے قتل دے دو سال تیک دوست محمد خان  کنج پنجاب دی مدد لتی۔ چلو خیر تسی ہن تبصرہ پڑھ لو


In the early twentieth century, the visionary poet Allama Muhammad Iqbal timely criticized the Nation State phenomenon and said:

ان زندہ خداؤں میں بڑا سب سے وطن ہے
جو پیرہن ہے اس کا وہ مذہب کا کفن ہے

The first sentence had prime importance as it deconstructed the myth of Nation State phenomenon based on the enemy construction theory. Yet due to the obvious biases, Iqbal’s secular opponents and religious supporters both, emphasized more on the second line of his verse.


Generally speaking, modern nation states were carved from empires of these last 200 years and the majority of the Nation States were created after WWI and WWII, without toeing into the ideas of common language, common ethnicity or common geographic continuity. They were carved primarily to renegotiate the trade interests of powerful Nation States of those times. In order to secure their trade interests powerful Nation States use wars as a defensive or offensive weapon. If you read the historical documents & accounts from the last 200 years, powerful Nation States used hot, cold and proxy wars extensively against each other not only in Asia & Africa but also in Europe and elsewhere. Smaller nations use the weapon of war against their neighbors while the super powers launch Great Games.
The book under review, “The Return of the King,” also talks of a great game being plays in our region for more than 200 years. William Dalrymple, a British Historian and author of the many other books, recently expanded his authorship by writing on Afghan King & deserter Shah Shuja (1785-1842), grandson of Ahmad Shah Abdali. Shuja got a chance to capture the throne when Kabul was burning in sectarian flames during 1803, but he failed to sustain and was defeated by Shah Mahmud, his half-brother in the Battle of Nimla during 1809. From 1809 till 1842, Shuja tried his luck, unconditionally supported the British forces, and pleased the Maharaja of the Punjab, but to no avail, as he failed to reestablished Sadozai pride of Ahmad Shah Abdali. Barakzai, Sadozai & Hazara tribal infighting along with diverse interests of Qandahar, Herat and Siah-posh Kafirs Afghan society ruined from within during last 200 years. Dalrymple ridiculed the Pathan Punjabi rulers by using minor details as usual and gave selected pieces from valuable Archives. His over emphasis on minor social details & court intrigues would have been justified if he had also used this method while talking about British officers.
There is no doubt that the list of archival records he used is extensive and smartly arranged, but he failed to mention some basic shifts in Afghan politics during the first half of the 19th Century. It was Taimur Shah, the son of Ahmad Shah Abdali who shifted the capital of the empire from Qandahar to Kabul; this shift, lead not only to the gradual fall of the Sadozai, but also strengthened the Qizalbash and Barakzai tribes. Dost Muhammad Khan, son of a Qizalbash lady was the product of that new nexus.

A major part of the book covers the unsuccessful British Campaign of 1839-42 in Afghanistan. As an unofficial diplomat, Dalrymple tries to compare that defeat with the post 9/11 Afghanistan.

‘The parallels between the two invasions I came to realise were not just anecdotal, they were substantive. The same tribal rivalries and the same battles were continuing to be fought out in the same places 170 years later under the guise of new flags, new ideologies and new political perspectives’
By comparing characters and forces involved in both wars we can easily dismiss this novel idea.


1839
2001
Foreign Forces
British Forces
:
Nato Forces (consist of 30 countries)

Ruler of Kabul
Amir Dost KhanMulah Umar
Replacement
Shah ShujaHamid Karaizai
Strong Neighboring State
The Punjab
(neutralized state)
Pakistan
 Frontline state)







By reading this table, readers can easily determine the difference by themselves.

On the 7th of August 1839, British forces annexed Kabul and installed Shuja as the head. From this day till his planned killing by the Barakzais in April 1942, even Dost Muhammad had escaped but Kabul remained more tense and fragile. No one considered regional strategic considerations before launching a war. Even though the supply line of the British forces was from the Punjab it often faced ambushes. There was news that Rawalpindi and Lahore were actively sheltering rebel Barakzais, meaning that the Punjab was not supporting Shuja and British forces at that time.  As par Maharaja’s legacy, Punjab had no interest in regime change politics at Kabul nor Britishers engaged Lhore Darbar properly, primarily due to a divided opinion regarding support of Shuja at London.  If Britishers had clear understanding of regional strategic reservations, they did not launch a war. But a group of security personals like Major Claude Wade was heavily involved in Russo -phobia campaign especially after Waterloo (1815). Even Lord Macaulay in his famous minutes of 1835 mentioned rise of Russia yet in our typical anti-colonial syndrome south Asian historians and intellectuals still fails to analyze his minutes.   Unlike Lawrence like balanced British officers, camp followers of Russo -phobia wanted to capture the Punjab and Afghanistan at any cost. For this they use ethnicity and religion extensively. After the death of Punjabi Maharaja, Ranjit Singh (27 June 1839), they launched the war in haste. They captured Kabul in August 1839. The writer mentioned the policy rift at London yet as usual remains reluctant to analyses it. 
Till 1840, Iran had also joined the Anti-Shuja/Anti-Britain nexus. There were intense rebellions in Herat and Qandhar against Shuja. Finally Shuja was killed in 1842 and in the summer of 1844 Amir Dost Muhammad Khan became the ruler of Kabul again, but this time with the help of the British Punjabi support. He was in British custody but in the post-Shuja scenario he got a chance, after which he stayed at Lahore from where he went Pindi for few months and finally landed at Kabul.
The Book is written in the background of a great game between the Tsarist Russia (Soviet Union) and Great Britain, which according to author started in 1823 when a British officer interpreted a letter from a Russian foreign minister to the Maharaja of the Punjab. The author however, failed to mention Charles Metcalfe who wanted to take the logistic support from Punjab against Kabul in 1809, much earlier, but was smartly denied by the Punjabi Maharaja.  From 1803 till 1880s Britishers wanted to annexed the Punjab and Afghanistan due to historic land trade routes yet after rise of Germany and Tsarist Russia in early 1890s, they  postponed it and to abandoned land trade routes they carved Durand line which virtually baron  road to Europe .
Our region has been the victim of great games for more than two centuries due to the strategic trade links and the book reminds us of it again. Without peace, friendship, modernity & regional trade vision we cannot revive & exploit those trade links nor will anyone rescue us because every State has its own interests and game plans. Keeping in view that NATO forces are to leave in 2014, we need a clear policy which has been discussed and approved by the parliament, for only in a situation where the people and the State act in consensus, no outer force can dictate. That is the lesson and it is a nut shell which needs little care and vision.

Writer is a Lahore based researcher and can be reach at aamirriaz1966@gmail.com 

Book                                                      Return of a King  The battle for Afghanistan
Author                                                  William Dalrymple
Date of publication                               2013
Publisher                                             Bloomsbury, London
Pages                                                    618
Reading price                                     1395

Wednesday, December 11, 2024

Followers of Zia's language Policy & literature festivals ضیاالحق دے لسانی سجن اتے ادبی کانفرنساں

 


Followers of Zia's language Policy & literature festivals

It was dictator Zia ul Hoq who not only played sectarian card but also divided the most ancient & the biggest Pakistani Mother Tongue i-e Punjabi and introduced two new languages in 1981 census. Interestingly his diehard opponents PPP, Wali Khan, Rasool Bux Palijo, the Left groups (Excluding Major Ishaq)  and NGOs followed that policy since 1980s. Opposition of Punjabi is recorded in new International literary festivals too. Dividing the Punjab & Punjabi is part of a larger post 16 December 1971 project and it suited various conflicting groups/parties due to obvious reasons. 



وسیب تے وسنیک

ضیاالحق دے لسانی سجن اتے ادبی کانفرنساں

عامر ریاض

سندھیاں، پختوناں تے بلوچاں دے ضیا مخالف دھڑے کنج ضیائی لسانی بیانئیے دے چیلے بنے پئی ایہہ کہانی اپنی تھاں ساڈی اج دی تواریخ دا اوہ اونترا پیج ہیگا جس بارے گل کرنی لوڑی ہے پر میں پہلاں گل عالمی ادبی کانفرساں توں چھیڑاں گا۔۔۔ملک پاکستان وچ 2011 دے سال توں عالمی ادبی کانفرنساں دا ''نواں'' رومانس شروع ہویا کہ ادبی کانفرنساں تے تنظیماں تے پہلے وی سن پر ایہہ جو ''نواں'' کم 13 ورہیاں تو شروع ہویا اوس وچ عالمی تے مقامی ایجنڈیاں، چوہدراں تے انگریزیاں دا رعب وادھو سی۔ ایسے ہڑ وچ جداں پاکستان دی سب توں وڈی تے سب توں قدیمی پنجابی زبان نوں اوس دے مقام پاروں تھاں نہ ملی تے نویں ایجنڈے دی گھتیاں آپدے آپ کھلن لگیاں۔ ایس ہڑ نوں ڈکن لئی یار سجناں لیل پور عرف فیصل آباد وچ پنجابی سلیکھ میلے دی نیہاں وی اساریاں تے لنگھے 8 سالاں توں ایہہ پہلا پکا پنجابی ادبی میلہ یاراں بیلیاں تے لیل پور دے مقامی تاجراں دی مدد نال جاری ہے۔سائیوال وچ وی اجہی کوششاں ہوئیاں تے ایس توں بعد کجھ ہور پنجابی میلے وی چند ورہیاں توں شروع ہوئے جے۔عالمی ادبی میلیاں دی ریت وچ ملتان تے فیصل آباد وچ مائنس پنجابی میلے وی شروع ہوئے۔ جے اسی پنجابی دے حوالے نال گل کرئیے تے کراچی، لہور، اسلام آباد وچ ہون والے عالمی ادبی میلیاں وچ ضیائی لسانی پالیسیاں ول الار صاف نظر آندا ہے۔ ویسے تے پنجاب تے پنجابی نوں ٹارگٹ کرن دا کم ''بنگالیاں توں جان چھڈاون'' والے پراجیکٹ دے نال نال ہی کچھ پردھاناں شروع کر دتا سی کہ اوہ ایہہ جاندے سن کہ مشرقی بنگال نکلن بعد پنجابیاں دی گنتری دا تناسب بنگالیاں توں وی ودھ ہوئے گا۔ اخیر انہاں پردھاناں 1951 تے 1961 دی مردم شماریاں ویکھیاں سن کہ 1951 دی مانو گنتری وچ مغربی پاکستان(یعنی موجودہ پاکستان) وچ پنجابی بولن والیاں دی تعداد 63 اعشایہ 3 فیصد لکھی سی جو 1961 دی مردم شماری وچ 66 اعشاریہ 7 فیصدی ہو چکی سی۔

Census 1951


انگریز دی چنڈی بیوروکریسی اینٹی بنگالی مائنڈ سیٹ توں زیادہ ایس گل دی فکراں وچ رہندی سی کہ آبادیاں دے حساباں نال سب توں وڈے صوبے اتے ملک وچ سب توں زیادہ بولی جان والی مادری زبان والیاں نال کنج نمٹیا جائے۔ ایہہ مائنڈ سیٹ مشرقی پاکستان ٹٹن بعد وی جاری رہیا۔ ہن 16 دسمبر 1971 بعد جداں سال 1972 وچ ملک دی تیسری مردم شماری ہوئی تے اوس وچ مادری زبان دا سوال شامل ہی نہ کیتا گیا۔1972 دی مردم شماری والے کجھ افسر تے ہلے زندہ ہون گے کہ انہاں نوں پچھنا چاہیدا ہے کہ 1881 توں ہون والی 8 مردم شماریاں وچ ہر وار مادری زبان دا سوال پچھیا گیا تے 1972 وچ کیہہ ہویا؟ کیوں زبان جیسے مڈھلے سوال نوں مانو گنتری توں باہر رکھیا گیا۔پیپلزپارٹی دے دور وچ جداں بھٹو ہوراں دی سندھ، پنجاب تے مرکز وچ حکومت سی اوس ویلے ملک وچ چلدی نوآبادیاتی لسانی پالیسی نوں بدلن دا پردھان موقع سی، پر نرا سندھ وچ مادری زبان نوں منیا گیا کہ سندھ وچ انگریز دور توں سندھی سکولاں وچ پڑھائی جاندی سی پر ایوبی دور وچ ایس نوں ڈکیا گیا سی،بھٹو دور دے شروع وچ پختون تے بلوچ لیڈر ویسے ہی مغربی پاکستان دے چار ملک بناون دے سفنے وچ ویلہ گنوایا اتے ملک معراج خالد، حنیف رامے پنجاب دے وزیراعلی بنن بعد وی پنجابی دا کم نہ کیتا۔1973 دے آئین وچ قومی زبان دے آرٹیکل 251 وچ ''سی'' نمبر رلایا جس وچ صوبیاں نوں مادری زباناں لاون دی اک ماڑی پر ہشیار شق وی پائی اتے مادری زباناں دے بورڈ وی بنائے، سرکاری پدر تے پنجابی، سندھی، پشتو، بلوچی اتے براہوی نوں منیا گیا مگر انہاں بورڈاں وچ پنجابی نوں توڑن دی گل ہلے شامل نہیں سی۔پنجابی زبان والیاں نوں ایم اے پنجابی لاون نال کراہے پایا گیا جس نال پنجابی دی لہر نوں فیدہ گھٹ تے نقصان زیادہ ملیا۔ پر 1981 دی مانو گنتری وچ ڈکٹیٹر جنرل ضیا نے کھل کے پنجابی توڑن دا اعلان کیتا تے دو نویں زباناں دا ایس مردم شماری وچ وادھا کیتا اتے دوناں دا ٹیچا پنجابی زبان نوں توڑنا سی جس وچ اک سرائیکی سی تے دوجی ہندکو۔چیتے رہے کہ بھارت وچ وی پنجابی توڑن لئی ایہو دو مونہی پالیسی چلی سی جداں پٹیالے دے آل دوال بولی جان والی پنجابی نوں ہریانوی اتے جموں وچ بولی جان والی پنجابی نوں ڈوگری آکھوایا گیا سی۔پاکستان دے انگریزی میڈیم سکولاں وچ تے پنجابی دا اک ہور ٹوٹا کردے ہوئے پوٹھوہاری دی گل ویکئی سالاں توں ہو رہی ہے۔اونج تے پختون بلوچ قوم پرست ڈکٹیٹر ضیا نال 5 جولائی 1977 توں ہی راضی سن، پر جداں ڈکٹیٹر نے 90 دناں وچ الیکشن کروان دا آکھیا تے ایس توں مکرن وچ اوس دی مدد اینٹی سٹیبلشمنٹ ولی خان ہی کیتی سی۔ خان عبدالولی خان ڈکٹیٹر ضیا الحق دی سیاسی مدد کردے ہوئے الیکشن توں پہلاں احتساب دا نعرہ لایا جس بعد الیکشن کئی سال ملتوی ہی رہے۔ویسے جداں میں اپنے یار، پنڈی وچ پنجابی مورچہ دے پردھان اقبال بالی دے گھر یوسف مستی خان داعوامی جمہوری فورم لئی انٹرویو کیتا تے اوس بلوچ قوم پرست رہنما نے وی ضیا الحق نوں بلوچاں لئی نجات دہندہ قرار دتا سی۔

 1980 دے دہاکے وچ پنجاب، پنجابی تے پیپلزپارٹی خلاف پختون، بلوچ تے سندھی قوم پرستاں وچ تال میل دی کہانی اپنی تھاں دلچسپ ہے جس نوں جلد لکھا ں گا کہ ایتھے تے نرا لسانی بیانئیے تے ہی گل کرنی ہے۔ ضیا الحق پنجابی نوں توڑن دی جس پالیسی دی نیہاں 1981 دی مانو گنتری وچ رکھی اوس نوں ضیا مخالف رسول بخش پلیجو، ولی خان اتے لیفٹ دے گروپاں کیوں چکیا؟ایم کیو ایم تے ایس نوں چکنا ہی سی کہ اوہ ضیائی پیداوار وی سی تے تے ایہہ وی جاندی سی کہ 67 فیصدی پنجابیاں نوں مادری زبان مل گئی تے اردو دا کیہہ بن سی۔ بعد وچ این جی اوز وی ایس نوں اپنے ایجنڈیاں وچ شامل کیتا؟ پھیر ریاستی پدر تے یونیورسٹیاں وچ ایس نوں تھاں ملی، اکیڈیمی آف لیٹر ورگے سرکاری اداریاں نوں وی پنجابی توڑ پراجیکٹ تے لایا گیا۔ہن تسی انہاں عالمی میلیاں دے کیتے سیشناں دا ریکارڈ ویکھ لو، اول تے انہاں وچ اردو دی تھاں وی درشنی پہلوان دی ہے پر جتھے پنجابی دی گل کرو اتھے عالمی ادبی کانفرنساں دے پردھان سرائیکی کارڈ وکھاندے جے، کراچی وچ تے پیپلزپارٹی دی سندھ سرکار دی مالی مدد نال ایسی عالمی ادبی کانفرنساں وی ہوئیاں جنہاں وچ ملک دی سب توں قدیمی تے وڈی مادری زبان دا اک سیشن وی نہیں سی پر اوس نوں توڑن والی زباناں دے سیشن سن۔ جداں سیکولر اکھوان والے آپ مذہب/فرقہ کارڈ کھیلن تاں پھیر دھرمی سیاستاں رچاون والیاں نال کیہہ گلہ کہ جداں ضیا مخالفاں وی ضیا لسانی پالیسیاں تے عمل جاری رکھیا ہے تے ضیا حمائیتیاں نال کیہہ گلہ؟ زباناں توڑن نال ادب تے کلچر نوں تقصان ہی پہنچے گا۔پنجابی توڑ پراجیکٹ نوں جداں ادبی حمام دستے وی چلاون گے اتے ملک دی سب توں پرانی اتے وڈی زبان خلاف بیانئیے اگے کرن گے تاں پاکستانی ادب،فوک کلچر تے مادری زباناں بارے انہاں دے تمامتر دعوے آپ گھجل ہو جاندے جے۔باقی گویڑ تسی آپ لاو۔

The article was published in Punjabi Daily Lokai at 11 December 2024

To read Lokai online Click Here


کجھ پرانی لکھتاں دے لنکاں لئی تھلے کلک کرو

علامہ اقبال تے پنجاب


الودگیاں شہر وچ جے یا پالیسیاں وچ؟ چکر نہ دیو


16 December One Date Two Incidents: Are we ready to revisit?


Sunday, December 1, 2024

Punjab and Colonialism: Revisit Language Narrative First

 


Punjab and Colonialism: Revisit Language Narrative First

British colonial masters left our lands in 1947, partly due to consistent struggle by various groups and individuals and partly due to shifting of world powers (14 August 1941 Atlantic Charter) but due to various colonial narratives the heat of colonialism still pinching us since 77 years. It is hard to deconstruct impact of colonialism with Oxford knowledge and English language. Without knowing the strengths and weaknesses of Pre-British Punjab & its surroundings it is hard to understand the lands itself. The knowledge about past is in oral knowledge traditions (mostly in Punjabi) and you may also check it in various classical languages like Palli, Sanskrit, Turkish, Persian and Arabic. The other important point is to deconstruct colonial language narrative that divided our languages, scripts and dialects on the basis of religion (Hindi for Hindus, Urdu for Muslims and Punjabi for Sikhs only). As we witnessed a massive transition from Oral to written during colonial times so it pluted, deleted many things. Even we cannot find many books in original form such as Indica and History of Hind and Sind" popularly known as (Chach Nama) many waorks of Punjabi Jogi/Sufi poets are largely missing etc. On top of it Dictionaries of various indigenous languages were written during colonial times and it still carry many weaknesses and biases. If we failed to fix these issues in last 77 years in South Asia, we cannot blame others only. Punjabi written in Gurmukhi during last 77 years is a fine example. The Punjabi written in Gurmukhi after 1947, is totally changed by Hindi cum Sanskrit interventions and that is why two young Punjabis cannot communicate with each other today. In a way, it is continuation of anti people colonial language policy. 
Here is audio, video recordings of a session in a Punjabi Conference held at Lhore from 18 to 20 November 2024. In video you can watch few clips and in audio you can listen the complete discussion of the session Punjab and Colonialism

Lhore Darbar was the last independent Kingdom conquered by the colonial masters at 29th March 1849 and after it colonial masters took various steps to control the region. Using knowledge for colonial and post colonial control was the biggest project and in below you can yourself check it. 


In the 20th November 2024 session , Dr Arooj Ahsan was moderator and other than me, Dr Kanwal Khalid and Dr Zaheer Watto were speakers. 





2nd Yet Last term of Trump & Digital World: 2 Years, less time, tough fight

  2nd Yet Last term of Trump & Digital World 2 Years, less time, tough fight Dealing with more than 10 million unauthorized immigrants (...