My Punjabi Poem in memory of Jillanwalla killings مِرا جلیانوالہ سردار

My Punjabi Poem in memory of Jillanwalla killings

  مِرا جلیانوالہ سردار

It published in Punjabi magazine Sweel of Jamil Paal and at Wichaar. The link of Wichar is 

http://www.wichaar.com/news/117/ARTICLE/31635/2015-04-11.html

Here i will try to add reference too

مِرا جلیانوالہ سردار ’’دل دے دیوے دی رشنائی‘‘ ہیر سیال نے دتی دہائی بابیاں دی کرم فرمائی اے شوالک ، پالن ہار مِرا جلیانوالہ سردار میلے نوں برباد توں کیتا انصافی نوں ناپاک توں کیتا اپنا اندر، باہر، توں کیتا بچیاں نوں کیتا سنسار مِرا جلیانوالہ سردار ہوم رول دے سب متمنی برٹش انڈیا دی کسے نہ منّی رولٹ ایکٹ دی پائی بنّی جناح دی بروقت پکار مِرا جلیانوالہ سردار ڈائر نوں چھونی توں بلایا پھندا جا بو ہے تے لایا لوکاں نوں کھوہ بچایا گاندھی ، شہیدی توں انکار مِرا جلیانوالہ سردار فضل حسین جلسہ کیتا کٹیا اقبال، نظم نال فیتا نقطہ ایک 14 وچ چیتا وِلسن وَل اُلار مِرا جلیانوالہ سردار امبرسر نے ہوک جو لائی شوالک بن گیا ، ایس دا دائی ٹٹی ، گورے دی وڈیائی ٹیگور ، سُٹ ماری جھنکار مِرا جلیانوالہ سردار اک وقوعہ، کڈہیاں لہراں خلافتی نوں مل گیاں بہراں ہجرت والیاں کیتیاں سیراں بنیا ایہہ موڑن ہار مِرا جلیانوالہ سردار کلب سیاست نوں مکایا ہتھیار بنداں نوں سیاسی بنایا چوناں والا راہ وکھایا نویں سیاست لئی تیار مِرا جلیانوالہ سردار مرے انگریز یا دیسی کتا اندر باہر میرا ٹٹا پاٹے کپڑے جاگدا ستا کھل گئی منجدھار مِرا جلیانوالہ سردار لوکاں نوں ہن روک کوئی نہ ٹٹدے قہر دا سوگ کوئی نہ کابلیاں دا رعب کوئی نہ صاحب سلاماں توں انکار مِرا جلیانوالہ سردار

’’دل دے دیوے دی رشنائی‘‘  This is the line taken from Mian Muhamad baksh
اے شوالک  Shwalak or Swa Lukh rang is an old trade route and also a wall to protect Punjabis & Kashmirs. According to famous dictionary of local words Hobson Jobson the ancient name of this mountain range was Swa lukhسوا لکھ
ہوم رول دے سب متمنی Home Rule Movement was quite different from what Congress and Muslim league did in 1920s and onward. Mahatma killed that movement and served the masters during Khilafat and Stya Grah movements and then rest is history.

رولٹ ایکٹ دی پائی بنّی A black act was passed by Indian British 
Government https://en.wikipedia.org/wiki/Rowlatt_Act

The Important Colonial Twist Rowaltt Committee Report 1918

جناح دی بروقت پکار it was Jinnah who had resigned from assembly in protest of that Black act

گاندھی ، شہیدی توں انکار  It was Mahatma Gandhi who wrote an article against people who were killed just after 5 days in his journal Hregin. Famous writer Alex von Tunzeleman reproduced that letter in her book Indian summer and her reference is collective works of Mahatama Published by Indian government.

Link of the Book

فضل حسین جلسہ کیتا 
کٹیا اقبال، نظم نال فیتا 
نقطہ ایک 14 وچ چیتا 
وِلسن وَل اُلار

UK in 1919 had announced 11 November as Remembrance Day

In protest Mian fazle Hussain organized a public meeting in the historic Mochi gate ground at 30th November 1919 in which Allama Iqbal presented a resolution and did a speech also. He timely quoted US president Woodrow Wilson's Fourteen Points  and emphasized on the point related to freedom of nations as guiding principle for future politics. Fazle Hussain was presiding that meeting while mian Shanwaz, Aga Muhammad Safdar, Molvi Ghulam Muhammad Qasori, Mian Haq Nawaz, Molvi Mahboob Alam and Ch Shabudin were among the speakers. It is also reported that Mr Tajudin share his poem too. Who was Taj u din? was it famous Taj u din Ansari or not, i do not know. Newspaper Kashimiri of Lhore reported that meeting in its December 7, 1919 publication and it is refereed by Khuram Ali Shafique in his pretty long and  unusual biography of Allama Iqbal (6 vols) in the volum "Iqbal darmiani duur 1914-22" pages 508-510

ٹیگور ، سُٹ ماری جھنکا Rabindar Nath Tagore returned his title of Knighthood at 30th May 1919 (Due to strict censorship the Poet got news after several weeks) . Interestingly at that time Mhatma Gandhi had three medals yet he did not return it. 

Further readings

Beginning of the People’s Movements

House of Lords, British Media & Mahatma Gandhi's negative Role...Revisiting History